Pedagog specjalny

„Terapia pedagogiczna

poprzez zabawę”

I. Wstęp

Pojęcie terapii jest wieloznaczne. Określamy tak sposób pracy z dziećmi mający na celu rozładowanie wewnętrznych konfliktów, frustracji i napięć o charakterze emocjonalnym.

Terapia pedagogiczna jako system działań wychowawczych skierowana jest na udzielenie pomocy dziecku.

Tak więc rozumienie dziecka, jego zachowań, pozwala na dobór określonej strategii pracy terapeutycznej.

Dysharmonie i zaburzenia rozwoju mają wyraźne tendencje do pogłębiania się w wypadkach, gdy nie podejmuje się działań terapeutycznych w zaburzonych zakresach. Dlatego też ważne jest wczesne wykrycie wszelkich odchyleń rozwojowych oraz zapewnienie odpowiedniej pomocy zmierzającej do wyrównania i korygowania tych zaburzeń, gdyż brak tych oddziaływań może stać się czynnikiem hamującym normalną aktywność dziecka lub prowadzić do nieprawidłowych i niepożądanych zachowań.

Obserwacja ma pomóc nauczycielce i rodzicom w lepszej organizacji procesu wychowania, wzmacniania i pomocy w trudnościach jakie ma dziecko. Indywidualne i podmiotowe traktowanie wychowanków daje wiele możliwości harmonijnego rozwoju dzieci.

Zajęcia terapeutyczne w przedszkolu obejmują usprawnianie funkcji słuchowych, wzrokowych, ruchowych i ich właściwej koordynacji.

Terapia oparta jest na następujących zasadach:

integracja,
adekwatność,
tempo dostosowane do dziecka,
zasada „drobnych kroków”,
systematyczność i intensywność działań,
doprowadzenie rozpoczętej pracy do końca,
wdrażanie do samokontroli,
akceptacja, pogoda ducha,
właściwe wzmacnianie, nagroda,
eliminowanie frustracji (ocena za wkład pracy, nie za efekt),
przestrzeganie jednolitego systemu oddziaływań w przedszkolu, w domu i podczas zajęć terapeutycznych.

Podstawową formą aktywności małego dziecka jest zabawa. Specyficzną rolę w prowadzeniu terapii pedagogicznej spełnia nawiązywanie do aktywności zabawowo- twórczej dzieci. Umiejętne kierowanie zabawami twórczymi pozwala dziecku na rozładowanie napięć emocjonalnych, znalezienie swojego miejsca w grupie, rozbudzenie zainteresowań i poznanie własnych możliwości. Stąd zabawa, szczególnie spontaniczna, ma walory terapeutyczne. Prowadzi ona do zaspokajania potrzeb i oczekiwań dzieci. Dlatego też uważana jest za jedną z podstawowych technik pracy terapeutycznej z dzieckiem w wieku przedszkolnym.

Ważnym elementem pracy terapeutycznej w przedszkolu jest także rozmowa indywidualna z dzieckiem. Nauczycielka spostrzegając bierność, apatię czy wewnętrzne zamknięcie się dziecka, próbuje w warunkach wzajemnego zaufania poznać przyczyny takiego zachowania się dziecka. To zaś pozwoli jej na zorganizowanie zabawy, w której dziecko odczułoby radość tworzenia czegoś nowego, a przede wszystkim zbliżyłoby go do grupy rówieśniczej.

Ważnym sposobem pracy terapeutycznej jest organizowanie zabaw lub inscenizacji na podstawie tekstu literackiego oraz aktywność plastyczna.

Zastosowanie zabawy zarówno w pracy dydaktycznej, jak i wychowawczej powoduje, że dziecko jest mniej skrępowane, staje się bardziej otwarte, ufne, chętnie uczestniczy w działaniach edukacyjnych, z łatwością i chęcią przyswaja przekazywaną mu wiedzę i umiejętności.

Powinnością nauczyciela jest natomiast stymulowanie, wspieranie i inicjowanie rozwoju potrzeb i oczekiwań dzieci związanych z poznawaniem świata, potrzebą aktywności oraz próbą urzeczywistnienia tych oczekiwań w aktywności zabawowej dzieci.

Podczas wykonywania wszystkich proponowanych ćwiczeń należy pamiętać o tym by:

- stopień trudności zadania dostosowany był do aktualnych możliwości dziecka,

zakres podpowiedzi był dostosowany do aktualnych możliwości dziecka i zmniejszany w miarę jego rozwoju,
w czasie jednego zajęcia wykonywać kilka ćwiczeń z różnych kategorii (np. doskonalenie percepcji wzrokowej i ćwiczenie grafomotoryki), które będą przeplatane ćwiczeniami relaksacyjnymi,
powtarzać ćwiczenia tak długo, aż dziecko będzie potrafiło wykonać je prawidłowo i samodzielnie,
stosować system nagród rzeczowych i społecznych (pochwały)

II. Cel i zadania

Nadrzędnym celem terapii jest wspomaganie rozwoju dziecka. Rozumiemy przez to usprawnianie funkcji psychomotorycznych, wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach, rozwijanie samodzielności, budowanie wiary we własne siły oraz korygowanie odchyleń od normy.

Zadania:

stymulowanie rozwoju intelektualnego dziecka,
integracja dziecka z grupą rówieśniczą,
rozwijanie wyobraźni, myślenia, aktywności twórczej,
kształtowanie umiejętności samodzielnego działania dziecka,
budzenie wrażliwości estetycznej,
rozwijanie umiejętności komunikowania się,
kształtowanie umiejętności wyrażania przez dziecko własnych uczuć, przeżyć, spostrzeżeń.

Metody:

Podczas pracy z dzieckiem nauczyciel zastosuje metody wspierające

i stymulujące naturalny rozwój dziecka oraz angażujące wiele zmysłów: słuch, wzrok, dotyk. Będą to m.in. metody:

ćwiczeń,
zadań stawianych do wykonania,
słowne, np.: zagadki, objaśnienia, rozmowa, opowiadanie,
oglądowe, np.: pokaz, obserwacja,
metody aktywizujące:
- - - elementy metody P. Dennisona – kinezjologia edukacyjna,
    - elementy naturalnej metody nauki czytania I. Majchrzak,
    - elementy metody Dobrego Startu M. Bogdanowicz,
    - elementy Ruchu Rozwijającego W. Sherborne,
    - elementy pedagogiki zabawy.

IV. Działania edukacyjne

1. 1.Percepcja wzrokowa.

Cele:

1. - przygotowanie do nauki czytania,
  - wyrabianie spostrzegawczości,
  - kształtowanie analizy i syntezy wzrokowej,
  - doskonalenie pamięci bezpośredniej i odroczonej, mechanicznej i logicznej,
  - rozwijanie słownictwa biernego i czynnego.

Ćwiczenia i zabawy:

1. - segregowanie figur geometrycznych wg dowolnej cechy: kolor, kształt, wielkość
  - wyszukiwanie spośród wielu takiego samego obrazka,
  - składanie obrazka z części wg wzoru,
  - układanie prostych szlaczków geometrycznych wg wzoru,
  - układanie patyczków wg wzoru,
  - rozpoznawanie treści obrazków ukazywanych w krótkich ekspozycjach,
  - „Co zmieniło miejsce?”- odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych przedmiotów,
  - „Nawlekamy korale”- odtwarzanie prostych rytmów: koło, kwadrat, trójkąt,
  - układanki geometryczne płaskie wg wzoru,
  - odgadywanie kształtu przedmiotów rozpoznawanych uprzednio dotykiem,
  - „Pocięte prostokąty”- składanie z części wg wzoru,
  - dobieranie par jednakowych obrazków,
  - tworzenie prostych figur z plasteliny (konturowych),
  - zakreskowywanie prostych figur geometrycznych wg wzoru,
  - „Rozbite naczynia”- układanie całości z pociętych części bez wzoru,
  - odtwarzanie graficzne schematów znaczeniowych utworzonych z figur,
  - odtwarzanie układów przestrzennych wg wzoru z klocków,
  - uzupełnianie braków w szlaczkach geometrycznych wg wzoru,
  - układanie szlaczków z figur geometrycznych wg wzoru,
  - odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych figur geometrycznych i stosunków między nimi- poprzez graficzne odtwarzanie układu figur- poprzez ułożenie figur w oparciu o obraz zachowany w pamięci wzrokowej,
  - odwzorowywanie prostych szlaczków z elementami literowymi,
  - kalkowanie szlaczków,
  - rysowanie szlaczków wg wzoru,
  - lepienie szlaczka z plasteliny,
  - składanie obrazków wg wzoru (rodzaj i ilość części uzależniona od poziomu rozwoju dziecka),
  - rysowanie prostych schematów znaczeniowych na siatce punktowej wg wzoru (linie poziome i pionowe),
  - wyszukiwanie ze zbioru różnych figur dwóch takich samych,
  - rozpoznawanie liter dotykiem, wodząc palcem po wypukłych literach alfabetu ruchomego,
  - kopiowanie liter przez kalkę techniczną,
  - rysowanie liter palcem na tackach z piaskiem, palcem umoczonym w farbie, grubym pędzlem na dużej kartce,
  - „Polowanie na literkę”- wyszukiwanie w tekście określonej litery,
  - dobieranie par jednakowych liter,
  - dobieranki obrazkowo- literowe utrwalające znajomość liter,
  - dobieranie liter wielkich i małych,
  - tworzenie wyrazów za pomocą suwaka lub składanki,
  - uzupełnianie napisów pod obrazkami

1. Percepcja słuchowa.

Cele:

1. - przygotowanie do nauki czytania,
  - kształtowanie analizy i syntezy słuchowej,
  - wyrabianie orientacji w otaczającym świecie,
  - wyrabianie prawidłowej reakcji na umówiony sygnał,
  - rozumienie mowy- bogacenie słownika biernego, reakcja na polecenia,
  - nauka fonacji głosek, sylab, wyrazów.

Ćwiczenia i zabawy:

1. - „Jadą samochody”- zabawa naśladowcza,
  - odgadywanie źródła dźwięku (dźwięki wydawane za zasłoną na bębenku, dzwonkach),
  - „Kukułeczka”- rozpoznawanie po głosie kolegi,
  - ćwiczenia słuchowe przy pianinie- rozpoznawanie dźwięków wysokich i niskich,
  - „Wróbelki i wrony”- zabawa rytmiczna- naśladowanie ruchem dźwięków niskich i wysokich: wróbelki zbierają ziarenka- dźwięki wysokie, wrony zbierają ziarenka- dźwięki niskie,
  - ćwiczenia pamięci słuchowej- powtarzanie zdania złożonego wypowiedzianego przez nauczyciela,
  - rozpoznawanie źródła dźwięku np. szelest kartki,
  - odtwarzanie prostych rytmów 2-4-elementowych przy pomocy klocków,
  - śpiewanie wierszyków sylabami,
  - odgadnij jaki instrument gra,
  - wyklaskujemy imiona- dzielenie słów na sylaby,
  - „Naśladuj Jasia”- wypowiadanie i jednoczesne wykonywanie czynności: ska-kać, ma-chać, ma-sze-ro-wać, itp.
  - wykonywanie czynności ruchowych na sygnał dźwiękowy,
  - układanie prostych i złożonych zdań na podstawie obrazka,
  - zabawy z użyciem wyliczanek sylabowych, np. Pani Zo- Zo- Zo- Pani sia- sia- sia-...
  - układanie zdań z podanymi wyrazami,
  - odtwarzanie prostych rytmów przy użyciu znaków graficznych,
  - rymowanie wyrazów dwusylabowych, np. mama- rama, rosa- nosa,
  - wyodrębnianie wyrazów w zdaniu przy użyciu klocków lub pasków papieru,
  - wyodrębnianie pierwszej sylaby w wyrazie w oparciu o przedmioty znajdujące się w sali i w oparciu o obrazek,
  - rymowane zgadywanki na temat zwierząt, np. Koń wielki jak... (słoń), Kot wskoczył na... (płot),
  - „Bajka o Sylabince”- synteza sylabowa,
  - porównywanie długości słów,
  - słuchanie dźwięków- wyodrębnianie głosek w nagłosie,
  - śledzenie dźwięków- „Jeżeli usłyszysz głoskę np. „o” klaśnij w ręce”,
  - układanie zdań, liczenie wyrazów w zdaniu,
  - porównywanie które zdanie dłuższe,
  - liczenie sylab,
  - porównywanie liczby sylab,
  - „Wagoniki sylabowe”- tworzenie wyrazów na kończącą się sylabę wyrazu poprzedniego,
  - wybieranie obrazków, których nazwy zaczynają się od podanej głoski,
  - dobieranie par obrazków, których nazwy zaczynają się taką samą głoską,
  - wybieranie obrazków, których nazwy kończą się określoną głoską,
  - analiza i synteza słuchowa wyrazów- dzielenie na głoski,
  - różnicowanie spółgłosek i samogłosek,
  - układanie wyrazów z żądanymi głoskami,
  - tworzenie wyrazów przez dodania lub odjęcie głoski, np. As- las, Alinka- linka, itp.

1. Sprawność manualna

Cele:

1. - wyrabianie orientacji w schemacie własnego ciała,
  - doskonalenie sprawności i siły mięśni i stawów,
  - doskonalenie koordynacji pracy poszczególnych grup mięśniowych,
  - doskonalenie koordynacji wzrokowo- ruchowej,
  - kształtowanie orientacji przestrzennej z punktu widzenia własnej osoby i stałości położenia przedmiotów w przestrzeni,
  - wyrabianie nawyku prawidłowego trzymania przedmiotów w dłoni (np. ołówka, łyżki),
  - przygotowanie do nauki pisania,
  - doskonalenie sprawności manualnej.

Ćwiczenia i zabawy:

1. - ćwiczenia rozmachowe:
    - kreślenie w powietrzu dużych, płynnych, swobodnych ruchów w kształcie fal, kół, ósemek, itp.
    - kreślenie kredą na tablicy, pędzlem, węglem na dużych arkuszach, palcem lub patykiem na tackach z materiałem sypkim, itp.
    - pogrubianie konturów, czyli obwodzenie po śladzie linii pojedynczych szerokim pędzlem, mazakiem, kredą,
    - zamalowywanie dowolnej przestrzeni dużych płaszczyzn farbami, kredą, węglem, tworzenie kolorowych krat, układów pasów,
    - zamalowywanie określonej przestrzeni ww. sposobami,
    - zgadywanie kreślonych ręką dziecka w powietrzu różnych kształtów,
  - nawlekanie koralików,
  - układanie dowolne z użyciem układanki koralikowej,
  - obrysowywanie figur geometrycznych,
  - sytuowanie przedmiotu względem innego, np. połóż klocek na stole, pod krzesłem, itp.
  - układanka „Kółko i kreski” wg wzoru,
  - ćwiczenia równoważne- chodzenie po ławeczce,
  - zamalowywanie figur geometrycznych,
  - „Deszczyk pada”- stukanie czubkami palców,
  - lepienie z plasteliny,
  - orientacja w schemacie ciała,
  - orientacja w kierunkach,
  - pogrubienie linii narysowanych przedmiotów,
  - łączenie punktów narysowanych przez nauczyciela,
  - obrysowywanie przedmiotów i figur geometrycznych,
  - rysowanie linii w labiryncie,
  - sytuowanie przedmiotów względem dziecka,
  - rysowanie kół kierunkowych jedną ręką,
  - rysowanie dwiema rękami jednocześnie,
  - sytuowanie kół względem kresek pionowych i poziomych,
  - wycinanie figur po linii,
  - kopiowanie rysunków- przerysowywanie przez kalkę techniczną,
  - kalkowanie prostych schematów znaczeniowych,
  - „Zabawa łyżwiarzy”- rysowanie oburącz na dużych płaszczyznach,
  - „Sadzenie ziemniaków”- sytuowanie przedmiotów na wyznaczonych punktach,
  - zabawy piłeczką pingpongową,
  - rysowanie kółeczek i kresek w liniaturze,
  - łączenie punktów tworzących figury geometryczne,
  - układanka patyczkowa wg wzoru,
  - malowanie pęczkiem waty,
  - malowanie suchym palcem,
  - zabawa w „Bierki”,
  - ugniatanie kul i celowanie,
  - ćwiczenia ruchowe i ruchowo- słuchowe z metody „Dobrego startu”,
  - uzupełnianka obrazkowa,
  - rysowanie po śladzie- połącz kropki,
  - ugniatanie palcami kuleczek z papieru i plasteliny różnej wielkości i pokrywanie nimi powierzchni papieru,
  - zabawy manipulacyjno-konstrukcyjne,
  - rysowanie po śladach jednocześnie obiema rękami.

1. Ćwiczenia relaksacyjne

1. - strzepywanie dłoni,
  - naśladowanie gry na instrumencie,
  - nawijanie wełny na motek,
  - kołowrotek,
  - machanie „skrzydłami”,
  - naśladowanie drzew na wietrze,
  - łamiący się pajacyk,
  - „marzenia” przy muzyce relaksacyjnej.

Zamierzone efekty i osiągnięcia

Dziecko:

nauczy się samoakceptacji i akceptacji innych,
zaspokaja potrzeby akceptacji, aktywności, przeżywania satysfakcji,
nauczy się współpracy w grupie,
pozna swoje możliwości i zainteresowania,
wyrobi nawyk słuchania i dostosowywania się do poleceń wydawanych przez prowadzącego zajęcia,
lepiej radzi sobie z emocjami,
zdobędzie nowe doświadczenia,
swobodniej wyraża swoje uczucia,
nauczy się korzystać z pobudzonej wyobraźni i fantazji,
sprawnie działa w zakresie małej i dużej motoryki,
poprawi werbalizację,
nabędzie umiejętność łatwiejszego komunikowania się ze środowiskiem.

W konsekwencji może uczyć się efektywniej i więcej osiągnąć.

K. Mróz

unia

Wyszukiwarka

Kalendarz