Potrzeby psychiczne dzieci w wieku przedszkolnym.
Potrzeby napędzają nas do działania. Dziecko, tak jak osoba dorosła, ma swoje potrzeby, a zadaniem jego opiekunów jest dostrzeżenie ich i adekwatne reagowanie. Ważne jest stworzenie środowiska, które będzie oparte na pozytywnej relacji dziecka z opiekunem, gdyż dziecko realizuje swoje potrzeby głównie na bazie relacji z bliskimi opiekunami: rodzicami ale także wychowawcami.
Do psychicznych potrzeb dziecka zalicza się potrzeby poznawcze, emocjonalne i społeczne. Artykuł ma na celu poruszenie kwestii najważniejszych potrzeb psychicznych dziecka.
Jedną z podstawowych potrzeb dziecka jest potrzeba bezpieczeństwa, która odnosi się nie tylko do bezpieczeństwa fizycznego, np. posiadania dachu nad głową, ale także do komfortu psychicznego. Potrzebę bezpieczeństwa dziecko zaspokaja poprzez fizyczny kontakt z opiekunem, np. poprzez przytulanie. W obliczu trudnych sytuacji poczucie bliskości pomaga mu się uspokoić. Również stały rytm daje dziecku poczucie bezpieczeństwa. Bardzo ważne jest także wyznaczanie jasnych, przewidywalnych zasad.
Dziecko potrzebuje również uwagi bliskich dorosłych ze swojego otoczenia, co widoczne jest w sytuacjach życia codziennego, np. podczas zabawy, Robi to poprzez wołanie, upewnianie się czy rodzic na nie patrzy, a także oczekując słów uznania za swoje działania. Dziecko musi czuć zainteresowanie ze strony rodziców tym co robi. Niektóre dzieci zachowują się nieodpowiednio po to by uzyskać uwagę od rodzica. Warto w takim przypadku wygospodarować i umówić się z dzieckiem na specjalny czas, który opiekun razem z nim spędzi poświęcając mu pełna uwagę.
Mały człowiek potrzebuje także czuć, że jest bezwarunkowo akceptowany i że przynależy. Opiekunowie nie powinni go lekceważyć ani krytykować. Należy poważnie traktować dziecko, co ma wpływ na kształtowanie się u niego pozytywnej samooceny. Przedszkolak dopiero nabywa wszystkie umiejętności, w związku z czym nie potrafi robić ich jeszcze idealnie. Opiekunowie powinni doceniać starania dziecka i w odpowiedni sposób przekazywać mu informacje zwrotne. Dziecko pragnie być dostrzegane przez dorosłych i doceniane.
Nietrudno dotrzeć także potrzebę eksploracji, która najsilniejsza jest właśnie w dzieciństwie. Dziecko dąży do tego by za pomocą zmysłów poznawać otaczający go świat, w czym kluczową rolę mają osoby dorosłe, niejednokrotnie służące odpowiedzią na intrygujące dziecko pytania. Zadaniem opiekuna jest towarzyszenie dziecku w zdobywaniu wiedzy o otaczającym go świecie, zachęcanie go, wyrażanie podziwu, ale także dbanie o jego bezpieczeństwo oraz odpowiedniego poziomu stymulację.
W dzieciństwie wyraźna jest także potrzeba samodzielności, którą obserwuje się już u dwulatków. Zadaniem dorosłych jest umożliwić dziecku realizowanie tej potrzeby, jednocześnie dbając o jego bezpieczeństwo. Należy pamiętać by nie wyręczać dziecka w czynnościach, które może samodzielnie wykonać.
Należy mieć na uwadze, że doświadczenia z najmłodszych lat, w tym także sposób zaspokajania potrzeb wpływają na ukształtowanie się osobowości dziecka. Niezaspokajanie potrzeb może prowadzić między innymi do zachowań agresywnych lub do regresji czyli powrotu do zachowań charakterystycznych dla poprzednich etapów rozwoju, nieadekwatnych do wieku. Nierzadko zdarza się jednak, że potrzeby dziecka kłócą się z obowiązującymi zasadami, a także z obowiązkami, takimi jak np. chodzenie do przedszkola. W takim przypadku dziecko doświadcza silnych i nieprzyjemnych emocji, a zadaniem opiekunów jest pomóc mu poradzić sobie z nimi. Jako dorośli powinniśmy również nazywać rozpoznawane u dziecka potrzeby, tak by mogło ono się tego nauczyć, co pomoże mu w przyszłości je rozumieć i o nich informować.
Bibliografia:
- Ciechomska M. Ciechomski M. (2016.) Potrzeby psychiczne dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Śmiechowska-Pietrvskij (red.) Dzieci z trudnościami adaptacyjnymi w młodszym wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
- Stachyra J. (2000.) Wpływ rodziny na kształtowanie się osobowości dziecka. Muzeum Historii Polski. Sympozjum 4/2(7), 85-104.
- Steinke-Kolembka J. (2017.) Dodaj mi skrzydeł! Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną? Wydawnictwo Edgard.
- https://olgarymkiewicz.pl/mechanizmy-obronne/
